Zasady praktyk duszpasterskich

NORMY OCHRONY DZIECI I MŁODZIEŻY ORAZ ZASADY PRAKTYK DUSZPASTERSKICH W DIECEZJI WARSZAWSKO-PRASKIEJ

Warszawa 2018

PREAMBUŁA

1. Normy przeznaczone są do stosowania we wszystkich parafiach, wspólnotach i dziełach Diecezji Warszawsko-Praskiej przez świeckich wychowawców, nauczycieli, trenerów, animatorów, wolontariuszy, praktykantów i stażystów zatrudnionych na różnych stanowiskach oraz podejmujących różne zakresy odpowiedzialności.
2. Opieka nad dziećmi i młodzieżą jest rozumiana jako troska o ich godność, o dobro duchowe, psychiczne i fizyczne. Wszyscy opiekunowie, a zwłaszcza duchowni Diecezji biorą na siebie tę odpowiedzialność, zważywszy, że okoliczności skrzywdzenia powierzonych nam dzieci i młodzieży może być wiele.
3. Dzieci i młodzież mogą zostać skrzywdzone przez osoby najbliższe, przez opiekunów lub rówieśników w szkole lub innej instytucji, której zostały powierzone. Powinniśmy pamiętać, że krzywda dziecka nie polega tylko na tym, iż zostało skrzywdzone, ale również na tym, że jego opiekunowie nie dostrzegali tej krzywdy lub nie interweniowali, aby krzywdzie zapobiec.
4. Naszym pragnieniem jest ochrona dzieci i młodzieży, zarówno w oparciu o treść art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym „przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka”, jak i w oparciu o ewangeliczną zasadę ochrony najmniejszych i najsłabszych oraz będące jej konsekwencją ustawodawstwo Kościoła Katolickiego.

ROZDZIAŁ PIERWSZY: PRAWA DZIECI I MŁODZIEŻY
5. Każde dziecko i młody człowiek, który został nam powierzony, ma prawo do:
a) poszanowania własnej godności,
b) zaspokojenia potrzeb fizycznych i emocjonalnych,
c) swobody wypowiedzi,
d) przynależności np. do rodziny, grupy oraz do kontaktów i relacji społecznych,
e) otrzymania wsparcia w rozwoju,
f) budowania i potwierdzania własnej tożsamości,
g) poważnego traktowania zgłaszanych dorosłym problemów,
h) poczucia bezpieczeństwa i doświadczania miłości,
i) ochrony przed wszelkimi formami dyskryminacji,
j) poznania oraz ochrony swoich praw i potrzeb.

Powyższe prawa są niezbywalne, a ich ograniczenia mogą wynikać tylko z norm prawnych, wykonalnych lub prawomocnych orzeczeń władzy sądowniczej, które mają na celu ochronę praw innych osób, a także ich życia, zdrowia oraz moralności społecznej.

ROZDZIAŁ DRUGI: SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA W PRACY DUSZPASTERSKIEJ Z DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ
6. Stosowanie kar cielesnych wobec dzieci i młodzieży jest zabronione i od tej zasady nie ma wyjątków.
7. Wszyscy mają prawo do bycia traktowanymi z jednakową troską. Nie wolno faworyzować pojedynczych osób, niezależnie od formy – słownej czy pozawerbalnej.
8. Nie może być tolerancji wobec krzywdzenia innych, zwłaszcza ze strony osób duchownych.
9. Dzieci i młodzież nie powinny przebywać w pomieszczeniach mieszkalnych duchownych, zwłaszcza w pojedynkę. Spotkania powinny być transparentne, np. przy obecności innych osób lub w pomieszczeniach z przeszklonymi drzwiami.
10. Wyjazdy urlopowe duchownych z niepełnoletnimi wymagają zgłoszenia do Kurii i zgody rodziców.
11. Zabrania się werbalnego naruszania godności dzieci, w tym erotyzowania języka.
12. Zakazane jest częstowanie dzieci alkoholem, papierosami, środkami psychoaktywnymi.
13. Opiekunowie nie mogą być pod wpływem alkoholu lub innych środków.
14. Język, metody i środki przekazu powinny być adekwatne do wieku dzieci.
15. Nietykalność cielesna dzieci jest nienaruszalna.
16. Prawo do prywatności (np. w przebieralniach) musi być respektowane.
17. Nie wolno wyręczać dzieci w czynnościach osobistych, jeśli mogą je wykonać samodzielnie.
18. Wyjazdy z dziećmi muszą spełniać wymogi MEN i być formalnie dokumentowane.
19. Opiekunowie powinni być weryfikowani w rejestrze sprawców przestępstw seksualnych.
20. Parafie zapewniające dostęp do Internetu muszą instalować oprogramowanie zabezpieczające.
21. Opiekunowie uczą zasad bezpiecznego korzystania z Internetu.

ROZDZIAŁ TRZECI: ZASADY PRAKTYK DUSZPASTERSKICH
31. Duszpasterstwo obejmuje troskę o dorosłych, zwłaszcza potrzebujących wsparcia.
32. Każdy dorosły powinien być traktowany z szacunkiem dla jego godności.
33. Ochrona obejmuje także dorosłych z ograniczeniami psychicznymi i fizycznymi.
34. Prezbiter diecezjalny posiada autonomię, ale jego życie powinno być świadectwem.

ROZDZIAŁ CZWARTY: PRAKTYCZNE RADY JAK ROZMAWIAĆ Z OSOBĄ, KTÓRA ZGŁASZA NADUŻYCIE
35. Zgłoszenia mogą pochodzić od samej ofiary, osób trzecich, czy mediów.
36. Każde zgłoszenie wymaga reakcji zgodnej z prawem kościelnym i państwowym.
37. W Diecezji działa Delegat ds. ochrony dzieci – kontakt do niego powinien być znany.
38. Dobro ofiary jest najważniejsze, także przy spowiedzi (zachęcanie do ujawnienia faktów).
39. Podczas rozmowy z ofiarą należy:

• zachować spokój,
• traktować sprawę poważnie,
• używać jej języka,
• utwierdzić ją, że postąpiła słusznie,
• poinformować o dalszych krokach,
• nie prowadzić własnych dochodzeń.

POSTANOWIENIA KOŃCOWE
40. Duchowni są odpowiedzialni za wdrażanie norm.
41. Każdy duchowny musi podpisać zobowiązanie przestrzegania norm.
42. Alumni seminarium muszą zapoznać się z dokumentem i podpisać oświadczenie.
43. Dokument obowiązuje od momentu publikacji.
44. Normy będą okresowo weryfikowane.

ANEKS: PROCEDURA INTERWENCJI WOBEC UZYSKANIA INFORMACJI O PRAWDOPODOBIEŃSTWIE SKRZYWDZENIA
 1. Osoby kompetentne, do których należy się zwrócić w związku z otrzymanym zgłoszeniem o skrzywdzeniu dziecka, niezależnie od charakteru czynu: w parafii – Proboszcz, w czasie wyjazdu organizowanego w ramach wypoczynku dzieci i młodzieży – kierownik wypoczynku, w fundacjach i stowarzyszeniach – prezes.
W przypadku, gdy podejrzenie dotyczy wymienionych osób, zgłoszenie należy przekazać Biskupowi Warszawsko-Praskiemu. W każdym z opisanych
przypadków, wymienione powyżej osoby, są zobowiązane przekazać zgłoszenie jak najszybciej do Biskupa Warszawsko-Praskiego, który podejmie kroki konieczne, aby rozpocząć proces naprawy powstałej sytuacji.
2. Osobą uprawnioną do przyjęcia zgłoszenia jest również delegat Biskupa
Warszawsko–Praskiego ds. ochrony dzieci i młodzieży. Dane kontaktowe delegata znajdują się na stronie internetowej Kurii Warszawsko–Praskiej.
3. W przypadku, gdy z okoliczności zdarzenia wynika, iż domniemany sprawca to duchowny inkardynowany do innej diecezji albo duchowny zakonny, zgłoszenie należy przekazać Biskupowi Warszawsko-Praskiemu, który nadaje mu bieg zgodnie z przepisami o jurysdykcji, uwzględniając przepisy państwowe dotyczące obowiązku zawiadamiania o przestępstwach znajdujących się w art. 240 kk.
4. Każda informacja o podejrzeniu skrzywdzenia musi zostać niezwłocznie
zgłoszona odpowiedniemu przełożonemu na piśmie, w formie notatki służbowej. Sporządzona w tym trybie notatka powinna zawierać informację o danych personalnych zgłaszającego i ofiary, wieku ofiary, czasie i miejscu w jakim została skrzywdzona oraz o personaliach sprawcy. Należy również przytoczyć ogólny opis okoliczności zdarzenia.
5. Zgłaszającemu, zwłaszcza gdy występuje w charakterze ofiary należy zapewnić pomoc psychologiczną i duszpasterską, a także jak najszybciej powiadomić o tym fakcie jego rodziców lub opiekunów prawnych, chyba, że sprzeciwia się temu dobro skrzywdzonego. Fakt taki wymaga odnotowania w notatce sporządzonej zgodnie z pkt. 4. Jeżeli zgłaszający lub domniemany pokrzywdzony wyrazi wolę uzyskania pomocy duszpasterskiej, w pierwszej kolejności należy skierować go do diecezjalnego duszpasterza, którego dane adresowe znajdują się na stronie internetowej Diecezji Warszawsko–Praskiej.
6. Osobę zgłaszającą należy pouczyć na piśmie, za pokwitowaniem, o jej obowiązku złożenia doniesienia do organów ścigania, o ile zgłoszenie dotyczy przestępstw wskazanych w art. 240 kk. tj. m. in. art. 197§ 3 i 4 kk, art. 198 kk oraz art. 200 kk. Na życzenie osoby zgłaszającej, należy jej zapewnić pomoc prawną, o ile zdecyduje się samodzielnie złożyć stosowne zawiadomienie. Jeśli osoba zgłaszająca tego jeszcze nie uczyniła albo nie zamierza tego uczynić, doniesienie powinno zostać złożone przez przyjmującego zgłoszenie w porozumieniu z Biskupem Warszawsko-Praskim oraz zastosowaniem trybu opisanego w art. 1a Aneks nr 2 do Wytycznych Konferencji Episkopatu Polski dotyczących wstępnego
dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia z dni 7-8 października 2014 r., wraz z nowelizacją z dnia 6 czerwca 2017r.
7. Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organów powołanych do ścigania przestępstw, opisywany w pkt. 5 nie powstaje, jeżeli stosowne zawiadomienie już zostało złożone.
8. W przypadku, gdy podejrzenie dotyczy duchownego inkardynowanego do
Diecezji Warszawsko-Praskiej, należy odsunąć go od pracy z dziećmi i młodzieżą, zgodnie z przepisami Kodeksu Prawa Kanonicznego i Wytycznych Konferencji Episkopatu Polski. W przypadku, gdy podejrzenie dotyczy osoby świeckiej, wykonującej czynności w dziele Diecezji, na podstawie umowy o pracę albo innego stosunku prawnego, należy niezwłocznie taką osobę odsunąć od pełnienia obowiązków służbowych.
9. Wszelkie postępowania o charakterze wewnętrznym pozostają zawieszone do czasu uprawomocnienia się postępowań prowadzonych przez powołane do tego organy państwowe.
10. Prowadzone postępowanie wewnętrzne kieruje się zasadą domniemania
niewinności oraz respektuje prawo do obrony. Powyższe zasady mogą zostać
ograniczone tylko i wyłącznie w oparciu o prawomocne orzeczenie sądu
powszechnego lub innego organu, powołanego na podstawie przepisów
państwowych do orzekania w sprawach dotyczących nauczycieli, wychowawców, którzy podlegają ustawodawstwu państwowemu regulującemu system oświaty.
11. Rozstrzygnięcia, które zapadną w wyniku przeprowadzonego postępowania wewnętrznego powinny uwzględniać rozstrzygnięcia organów państwowych, a także muszą respektować treść prawomocnych orzeczeń sądów powszechnych oraz innych organów państwa orzekających w danej sprawie.
12. W przypadku otrzymania informacji o doznanej krzywdzie, która zgodnie
z prawem polskim, a zwłaszcza z Kodeksem Karnym, może wypełniać znamiona opisanego tam czynu przestępczego, a domniemanym sprawcą jest tzw. osoba trzecia, czyli ani duchowny inkardynowany do naszej Diecezji, ani inny duchowny, ani współpracująca z nami osoba świecka, należy postępować zgodnie z normami prawa państwowego, z uwzględnieniem przepisów o obowiązku zawiadamiania o popełnienia przestępstwa, zawsze jednak należy mieć na względzie dobro osoby pokrzywdzonej i postępować w ten sposób, aby powstrzymać dalsze
krzywdzenie tej osoby.
13. Osobie przyjmującej zgłoszenie nie wolno ujawniać zawartych w nim informacji osobom postronnym. Należy poinformować zgłaszającego, iż w przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo ujawnienia czynu, który z godnie z prawem Kościoła stanowi przestępstwo, uzyskane informacje będą podstawą czynności procesowych, których zakres określi w swoim dekrecie Biskup Warszawsko-Praski.
14. Osoba przyjmująca zgłoszenie, nie może składać zgłaszającemu obietnic, że nie nada sprawie dalszego biegu. Zgłaszającego należy rzetelnie poinformować o przebiegu procedury, a także o możliwości zgłoszenia sprawy państwowemu wymiarowi sprawiedliwości, jeżeli to wynika z natury ujawnionego przestępstwa, a które nie jest objęte obowiązkiem takiego zgłoszenia.
15. Nikomu nie wolno podawać danych pokrzywdzonego jak i sprawcy
przedstawicielom mediów lub osobom postronnym.

ŹRÓDŁA PRAWA:
1. Kodeks Prawa Kanonicznego;
2. Motu proprio Jana Pawła II, Sacramentorum sanctitatis tutela z 30.04.2001 r.;
3. Kongregacja Nauki Wiary: „Normae de gravioribus delictis”: Normy «motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela z 21.05.2010 r. oraz modyfikacje wprowadzone do tekstu «Normae de gravioribus delictis» z 15.07.2010;
4. Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia z 7-8.10.2014 r., wraz z nowelizacją z 6.06.2017r.;
5. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku, Kodeks Karny (Dz. U. z 2016 roku, Nr 88 poz. 1137, 2138, z 2017 roku poz. 244); 6. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku, Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1749, 1948, 2138, 2261);
7. Ustawa z dnia 29 czerwca 1997 roku o ochronie danych osobowych
(Dz. U. z 2015 r. poz. 2135, 2281, z 2016 r. poz. 195, 677);
8. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach
nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382, z 2015 r. poz. 1418, 1707);
9. Rozporządzenie MEN z dnia 30 marca 2016 roku w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2016 roku, poz. 452);
10. Ustawa dnia 13 maja 2016 roku o przeciwdziałaniu zagrożeniom
przestępczością na tle seksualnym;